Konin. Mogiła ofiar czarkowskiego horroru z czasów okupacji niemieckiej

W latach II wojny światowej obóz znajdował się poza granicami ówczesnego Konina, w graniczącej z miastem wiosce Czarków. Dziś dawny Czarków to centrum nowej części miasta, dotykającej torów kolejowych i dworca.

Po obozie nie ma śladu. W miejscu gdzie funkcjonował w 2003 roku umieszczono głaz z pamiątkową tablicą na której czytamy: „W okresie okupacji niemieckiej w latach 1942-1943 mieścił się tutaj obóz pracy przymusowej dla Żydów. Po buncie więźniów w sierpniu 1943 roku hitlerowcy wywieźli ich do innych obozów.”

W kwietniu 2017 roku ukazała się książka będąca przekładem prowadzonego w czasie wojny w tajemnicy, wstrząsającego pamiętnika obozowego, autorstwa Jehoszuy Mosze Aaronsona, 30-letniego rabina z Sannik i więźnia obozu, zatytułowana: „Zwój z domu niewoli”. Oto kilka jego fragmentów.

9 marca 1942

Stanęliśmy na stacji w Koninie i głos – niemiecki – krzyknął do nas: „Wychodzić!”. Natychmiast ustawiają nas i prowadzą do obozu – domu niewoli. Drewniane baraki, niczym wielkie szałasy z desek, stoją nieopodal dworca. W
wejściu przyjmują nas gestapowcy, bijąc na chybił trafił. Wszyscy zaraz wbiegają do środka, do pomieszczeń [ze strachu przed razami.

Co się tyczy jedzenia, głód jest tu odczuwalny. Nawet zamiennik gorzkiej, czarnej kawy nie jest należycie gotowany, a tylko trochę podgrzewany i racjonowany. Ciężka praca, bicie za dnia, strach w nocy, głód i pragnienie
prowadzą do tego, że niektórzy młodzi już w pierwszym tygodniu uciekają do domu pod osłoną nocy albo uciekają z miejsca pracy. Gdy wieczorem przychodzimy z robót, zmęczeni i wycieńczeni, ustawiają nas na zewnątrz na
apel, a dowódca gestapo i Lagerführer, przestrzegają nas, że jeśli jeszcze ktoś z nas ucieknie, powieszą – zamiast uciekinierów – dwóch innych z tej samej grupy. Oznacza to dwóch zakładników za każdego człowieka. Po apelu
rozkazano nam oddalić się spiesznym biegiem do baraków, a funkcjonariusze niemieckiej straży, którzy nas otaczali, bili na prawo i lewo bez litości, na kogo tylko natrafili w tym biegu. (…) Wróciliśmy na miejsce w popłochu i pada na nas wielkie przerażenie, bo któż jest zdolny zostać zakładnikiem za czyjeś czyny w sytuacji takiego głodu?

Nad ranem, po wyjściu z obozu do pracy, słychać hałas – czterech męczenników, podczas drogi do pracy, ruszyli się ze swych miejsc [w szeregu], [aby] zbiec do wioski, poprosić tam o jedzenie, by zaspokoić swój głód. A według niemieckich policjantów – możliwe, że planowali ucieczkę. [Policjanci] zabrali ich prosto do lasku naprzeciw naszego obozu, kazali im biec, po czym strzelali do nich ostrymi nabojami, natychmiast zabijając. Także i mnie zawołano, aby wnieść ich do obozu, jeszcze ciepłych i unurzanych we krwi. Lagerführer rozkazuje położyć ich
na środku podwórza, bez żadnego okrycia przed słońcem. [Warto odnotować skalę głodu, jaki panował w obozie. Dwóch Żydów natychmiast rzuciło się na poległych, łupiąc z ich kieszeni kawałki chleba, wilgotne od życiodajnej krwi, którą straciły ofiary, a to, co stało się powodem ich uśmiercenia, zjedli i jeszcze kłócili się między sobą o nierówny podział].

Po likwidacji obozu w Czarkowie Aaronson trafił do kolejnych obozów w Inowrocławiu, Auschwitz i Terezina w Czechach. W tym ostatnim dożył dnia oswobodzenia przez armię amerykańską. W 1948 roku wyjechał do Izraela,
zmarł w Jerozolimie w 1994. Na konińskim cmentarzu przy ul. Kolskiej znajduje się zbiorowa mogiła ofiar Czarkowskiego obozu.