Zanim pójdziesz na L-4, zobacz, jakie masz prawa

Choć w wielu krajach europejskich szerzy się epidemia grypy, w tym typu A/H1N1, prawdziwy "sezon" zachorowań dopiero przed nami. Według statystyk, najwięcej przypadków grypy sezonowej notuje się w Polsce od grudnia do marca. Wielu z nas będzie więc korzystało ze zwolnień lekarskich. Warto wiedzieć, jak postępować "na chorobowym" i jaki otrzymamy zasiłek.

Druk ZUS ZLA

Jesteś chory, a lekarz - po badaniu - zdecydował, że musisz się leczyć i nie wolno ci zarażać współpracowników. Wystawia zaświadczenie o chorobie z dwiema kopiami:

- pierwszą otrzymuje ubezpieczony,

- drugą wystawiający zaświadczenie, który przechowuje ją przez 3 lata.

Uwaga!

Oryginał zaświadczenia lekarskiego musi trafić w ciągu 7 dni - od dnia jego wystawienia - do terenowej jednostki organizacyjnej ZUS.

Należy zawsze sprawdzić, czy lekarz prawidłowo wypełnił druk ZUS ZLA, bo brak jakiegoś ważnego wpisu może oznaczać problemy z otrzymaniem pieniędzy z ZUS. Pamiętaj, że w takim druku muszą się znaleźć m.in.:

- imię i nazwisko chorego,

- data urodzenia ubezpieczonego,

- instytucja ubezpieczająca, np. ZUS, KRUS lub inny ubezpieczyciel,

- NIP chorego lub seria i numer dokumentu ubezpieczonego,

- informacja o niezdolności do pracy: od dnia... do dnia ...,

- liczba dni niezdolności do pracy,

- ewentualna liczba dni pobytu w szpitalu,

- wskazania lekarskie, m.in. czy chory powinien leżeć czy może chodzić.

Ważne!

Jeśli lekarz wypełni druk niekompletnie, ZUS musi mieć czas, aby skontaktować się z lekarzem i zweryfikować zaświadczenie. To samo dotyczy zakładu pracy - jeśli to firma wypłaca wynagrodzenie za czas choroby.

Weryfikacja może opóźnić przyznanie zasiłku, zwłaszcza jeśli druk zostanie dostarczony w ostatniej chwili. Zdarza się czasem, że lekarz jest nieobecny i trudno się z nim skontaktować. To wszystko działa na niekorzyść chorego, toteż warto na miejscu, w obecności lekarza, sprawdzić, czy wszystkie rubryki są wypełnione prawidłowo.

Powiadomienie

Jako datę otrzymania zaświadczenia przyjmuje się datę jego wystawienia, chyba że ubezpieczony udowodni, iż otrzymał zaświadczenie w terminie późniejszym.

Na zawiadomienie pracodawcy o chorobie mamy tylko 2 dni!

Wiadomość o przyczynie niedyspozycji i przewidywanym okresie jej trwania musi wpłynąć do pracodawcy jak najszybciej, nie później niż w drugim dniu nieobecności w pracy. Niedotrzymanie tego terminu może być usprawiedliwione tylko szczególnymi okolicznościami, np. w sytuacji:

- obłożnej choroby, a ty nie masz rodziny,

- domownicy są nieobecni z ważnych i uzasadnionych powodów, lub

- spowodowane to jest innymi ważnymi zdarzeniami losowymi.

Pamiętaj!

Jeśli pracodawca nie otrzyma zaświadczenia lekarskiego w ciągu 7 dni od daty jego wystawienia, zasiłek chorobowy może zostać obniżony o 25 procent! Do prawidłowej wysokości wraca dopiero od dnia, w którym do pracodawcy dotrze zwolnienie lekarskie, lub kiedy udowodnisz, że zwolnienie nie dotarło z przyczyn od ciebie niezależnych.

Jeżeli przepisy prawa pracy obowiązujące u danego pracodawcy nie określają sposobu zawiadamiania go o przyczynie nieobecności pracownika, zawiadomienia tego dokonuje się:

- osobiście,

- przez inną osobę,

- telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności,

- drogą pocztową, przy czym za datę zawiadomienia uważa się wtedy datę stempla pocztowego.

Ważne!

Jeżeli pracujesz dla kilku pracodawców, należy zaświadczenie dostarczyć każdemu z nich osobno. Lekarz - na twoją prośbę - wystawi odpowiednią liczbę kopii zwolnień, wpisując dane innego pracodawcy. Należy to do jego obowiązków.

Wysokość zasiłku

Przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy z powodu choroby, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, które wypłaca pracodawca. Jeśli zatrudniony choruje dłużej niż 33 dni, otrzymuje zasiłek chorobowy z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dostaniesz zasiłek chorobowy w wysokości:

- 80 proc. wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru,

- 70 proc. za czas pobytu w szpitalu,

- 100 proc., jeżeli przyczyną niezdolności jest choroba zawodowa, wypadek przy pracy, w drodze do niej lub do domu, lub też w sytuacji, kiedy niezdolność przypada na okres ciąży.

Uwaga!

100-procentowy zasiłek przysługuje także, jeśli niezdolność do pracy jest związana z niezbędnymi badaniami dla kandydatów dla dawców komórek, tkanek i narządów bądź z samym zabiegiem pobrania.

Pamiętaj!

Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu.

Uwaga!

W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu nawiązującego stosunek pracy polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy zatrudnionego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy.

Do obliczeń przyjmuje się przychód, który stanowił podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe po potrąceniu składek na ubezpieczenie społeczne. Od 31 grudnia 2007 roku to potrącenie wynosi 13,71 proc. płacy brutto.

Dla prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą podstawą obliczenia zasiłku jest przychód zadeklarowany, od którego odprowadzana była składka na ubezpieczenie chorobowe lub wypadkowe. Nie może być niższy niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia lub 30 proc. najniższego, ale pod warunkiem, że działalność prowadzona jest po raz pierwszy. Składki na ubezpieczenie potrąca się w takim samym wymiarze, jak dla pracowników.

Jak długo płacą

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, ale nie dłużej niż przez 182 dni, łącznie z czasem, kiedy pieniądze wypłaca pracodawca. W przypadku gruźlicy (oznaczonej przez lekarza w zaświadczeniu lekarskim kodem "D") - można być na zwolnieniu przez 270 dni.

Od 1 stycznia 2009 r. również ubezpieczone kobiety, których niezdolność do pracy przypada na okres ciąży, mają prawo do zasiłku chorobowego przez okres do 270 dni.

Co jednak zrobić, gdy choroba się przedłuża? Należy wrócić do pracy albo lekarz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przyznaje świadczenie rehabilitacyjne lub rentę.

Ważne!

Gdy kończy się jedno zwolnienie, a od następnego dnia zaczyna kolejne, nawet z powodu innej choroby, okresy zasiłkowe są sumowane. Sumuje się je także, gdy przerwa między jednym a drugim zwolnieniem trwała do 60 dni łącznie. Reguła obowiązuje jednak, gdy niezdolność do pracy została spowodowana tą samą chorobą.

Uwaga! Wyjątki!

Nie jesteś pracownikiem i nie masz ubezpieczenia? W takich sytuacjach czasami też można liczyć na zasiłek chorobowy. Ale tylko jeżeli:

- choroba powstała w czasie ubezpieczenia i trwa nadal,

- choroba powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia i trwała co najmniej 30 dni,

- choroba była zakaźna, powstała w ciągu 3 miesięcy od daty ustania ubezpieczenia i trwała co najmniej 30 dni.

Uwaga! kontrola

Lepiej nie wykorzystuj zwolnienia lekarskiego do wielkich porządków, wykonania fuchy czy ucieczki przed wypowiedzeniem. To może się skończyć źle. Pracodawca ma prawo sprawdzić, czy pracownik w trakcie zwolnienia lekarskiego naprawdę się leczy. Może też skontrolować, czy zwolnienie zostało wydane zgodnie z przepisami. Podczas takiej kontroli pracodawca sporządza protokół, który może stanowić podstawę do odmowy przyznania ci prawa do zasiłku.

Pamiętaj!

ZUS może kontrolować na wniosek:

- pracodawcy, u którego jest zatrudniona chorująca osoba,

- własnego wydziału zasiłków,

- głównego lekarza orzecznika.

Uwaga!

Do samodzielnej kontroli sposobu wykorzystywania zwolnienia uprawnione są firmy zatrudniające powyżej 20 osób, czyli te, które same wypłacają zasiłki chorobowe (mniejsze firmy mogą poprosić o to ZUS).

Są dwa rodzaje kontroli:

- prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy,

- prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich.

Celem pierwszej jest sprawdzenie, czy stan zdrowia danej osoby faktycznie kwalifikuje się do przebywania na zwolnieniu. Dlatego każdy, kto przebywa na tzw. L-4 może się spodziewać, że ZUS wezwie go na badanie kontrolne.

Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnienia to nic innego, jak sprawdzenie, czy chory postępuje zgodnie z zaleceniami lekarza i czy nie pracuje. W tym celu kontrolerzy ZUS-u odwiedzają chorego w miejscu zamieszkania wskazanym na zwolnieniu lekarskim. Jeżeli danej osoby nie ma akurat w domu, kontrolerzy odwiedzają ją jeszcze raz. Gdy nie zastaną jej powtórnie, wówczas otrzyma z ZUS-u informację o dwukrotnej wizycie kontrolerów wraz z prośbą o wyjaśnienie przyczyn nieobecności.

Uwaga!

Racjonalne wytłumaczenie nieobecności (np. osoba samotna może podać, że przebywała u rodziny w celu zapewnienia sobie należytej opieki na czas choroby), chroni przed utratą zasiłku. Ale jeśli podczas choroby ktoś kuruje się poza miejscem wskazanym w zwolnieniu lekarskim, musi niezwłocznie powiadomić o tym ZUS.

Wzmożone kontrole prowadzone przez ZUS od 1 sierpnia br. mają na celu wyeliminowanie coraz liczniejszych nadużyć na koszt podatników.

Druk ZUS RMUA - dowód ubezpieczenia

Jeśli chcesz mieć pewność, że nie zapłacisz za wizytę u lekarza, nie wyrzucaj wydawanego ci przez pracodawcę druku ZUS RMUA. To jedyny pewny dowód potwierdzający, że podlegasz ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Ważne!

Wbrew powszechnie panującej opinii, to nie potwierdzona przez pracodawcę legitymacja ubezpieczeniowa jest gwarantem skorzystania z bezpłatnej służby zdrowia. Nie jest nim też żaden dowód potwierdzający zatrudnienie. Jeśli ktoś pracuje na etacie, najpewniej jest udokumentować fakt, że jesteśmy ubezpieczeni, właśnie za pomocą druku ZUS RMUA.

Druk ten raz w miesiącu wystawia zatrudnionemu jego pracodawca. Jest to tzw. raport miesięczny dla osoby ubezpieczonej, który potwierdza opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Pamiętaj!

Obowiązek informowania pracowników o odprowadzonych za nich składkach do ZUS i NFZ nałożyła na pracodawców Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Druki ZUS RMUA pozwalają też pracownikowi stwierdzić, czy pracodawca odprowadza za nich wszystkie inne obowiązujące składki.

Dlatego - dla własnego dobra - lepiej nie wyrzucać druku wystawionego przez pracodawcę.

Należy go przechowywać przynajmniej przez miesiąc. Jeżeli jednak komuś zdarzy się zgubić wystawiony przez pracodawcę raport, można poprosić ZUS o wystawienie zaświadczenia potwierdzającego podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Choroba w podróży

Gdy zachorujemy w czasie wyjazdu do jednego z krajów Unii Europejskiej i dostaniemy zwolnienie lekarskie, taki dokument nie trzeba tłumaczyć na język polski. Pracodawcy musimy dostarczyć oryginalny dokument. Ale jeśli choroba dopadnie nas w kraju spoza Unii, tłumaczenie treści zwolnienia obciąży kosztami pracownika.